มวลที่ว่าเข้าใจแล้ว เข้าใจจริงอ่ะ ฟิสิกส์ธรรมดา ที่เรามองข้ามไป

       ผมเชื่อว่าหลายคนในที่นี้คงต้องเชื่อว่า มวลคงที่ หรือ มวล คือ ปริมาณที่เป็นคุณสมบัติของวัตถุที่น่าจะคงที่ ว่ากันอย่างนั้นน่ะครับ แต่เมื่อเรียนฟิสิกส์ที่สูงขึ้นไปแล้ว มันไม่ได้เป็นอย่างที่เราคิด เพราะสิ่งที่สอนในโรงเรียนก็ไม่ได้สอนทั้งหมดไงครับ (อารมณ์ประมาณว่าสอนให้คิดเลข แต่ไม่เคยบอกว่ามีเครื่องคิดเลขไงครับ) นอกจากนั้นยังมีมายาคติ เกี่ยวกับมวลเพียบครับ บางคนคิดว่าวัดได้ ก็ช่างไง แล้วก็มักสับสนกับน้ำหนักอะไรเนี่ย ผมว่าเริ่มจะงงกันแล้วใช่ป่ะ

       ในเบื้องต้นนี้เราลองคิดกันดูเล่นๆก่อนน่ะครับว่า วัตถุ สักชิ้นหนึ่ง ไม่ว่าเราชั่งสักกี่ครั้งมันก็ได้เท่าเดิม จริงมั้ยครับ อันนี้เป็นคำตอบของเราที่คิดว่าถูกยังถูกอยู่ แต่เมื่อวัตถุนั้นเคลื่อนที่ด้วยความเร็วใกล้ความเร็วแสงจะทำให้วัตถุมีมวลเพิ่มขึ้นครับ ตามหลักของสัมพัทธภาพ คำตอบของเราจึงผิดในกรณีนี้ จะเห็นว่า คำตอบของเราจะถูกหรือผิดนั้นขึ้นอยู่กับการขยายกรอบที่เราคิด นักวิทยาศาสตร์ที่มีผลงานโดดเด่นทั้งหลายก็ไม่ได้คิดนอกกรอบแต่อย่างใด ผมว่าเขาคิดขยายกรอบที่คิดเพื่อให้เห็นว่า ทฤษฎีหรือกฏที่เราตั้งขึ้นมาก่อนหน้านี้มีจุดอ่อนและหน้าจะมีอันใหม่ที่ดีกว่า เราจึงมีความรู้ที่พัฒนาและก้าวหน้ามาจนทุกวันนี้

       ส่วนอีกกรณีนึงก็คือ การชั่งมวล จริงๆแล้วครับ ลองพิจารณากันดีๆ ว่าการชั่งมีองค์ประกอบอะไรบ้าง เอาอย่างนี้ดีกว่า ลองจินตนาการว่า หากชั่งวัตถุบนโลก ได้น้ำหนักประมาณ 10 นิวตัน หรือมวลประมาณ 1 กิโลกรัม แล้วถ้าชั่งในอวกาศจะชั่งได้มั้ยครับ คำตอบคือไม่ การที่เราชั่งวัตถุคือ การใช้ประโยชน์จากแรงโน้มถ่วงของโลกในการวัดน้ำหนักของวัตถุ แล้วแปลงค่าน้ำหนักของวัตถุเป็นค่า มวล ของวัตถุ (อันนี้ก็คือค่าที่แสดงบนตาชั่งของเราไงครับ) ดังนั้นมวลเป็นสมบัติของวัตถุที่วัดไม่ได้โดยตรงแต่เป็นโดยอ้อม ซึ่งเป็นมายาคติในการเรียนวิทยาศาสตร์เรามาตลอด เป็นดั่งเช่นประเด็นที่กำลังถกเถียงเรื่องคนจะเป็นครูได้ต้องเรียนจบอะไร มีใบประกอบวิชาชีพหรือไม่ โดยมีตัวแปรที่กล่าวกันขึ้นมาคือ จิตวิญญาณความเป็นครูซึ่งคงจะเป็นคุณสมบัติภายในครูแต่ละคน โดยเป็นปริมาณที่วัดไม่ได้โดยตรง เปล่าประโยชน์ที่จะพยายามวัดตรงๆ แต่อาจมีปริมาณอื่นที่สัมพันธ์กันกับจิตวิญญาณความเป็นครูก็เป็นได้ เอาเป็นว่าวันหลังผมจะลองหาตัวแปรอื่นๆมาเทียบเคียงและรีวิวให้ท่านทั้งหลายได้อ่านดูว่าจะเป็นไปได้มั้ยในการวัดจิตวิญญาณความเป็นครูจากตัวแปรเทียบเคียงกันน่ะครับ